Potocki (Potocki de Montalk) Edmund Joseph Wladislas (1836–1901), nauczyciel języków i literatury w Nowej Zelandii. Ur. 14 II w Paryżu, był synem Józefa i Judith O’Kennedy de Montalk. Ojciec jego poległ jako oficer w służbie hiszpańskiej podczas ekspedycji meksykańskiej gen. J. Prima. Wg niektórych źródeł matka P-ego miała być córką naturalną króla angielskiego Jerzego IV i wychowanicą lorda Townshend. Po ukończeniu uniwersytetu w Paryżu udał się P. do Londynu, a potem do Włoch, gdzie wstąpił do armii G. Garibaldiego. Został ranny i otrzymał stopień porucznika, order Sabaudii i in. odznaczenia. W r. 1868 wyjechał do Wellington w Nowej Zelandii na statku «Mataura». Rozpoczął karierę nauczycielską w miejscowym gimnazjum jako wykładowca języka francuskiego. W r. 1873 otrzymał miejsce profesora języków współczesnych w Nelson College, gdzie przebywał trzy lata. Następnie był docentem języków francuskiego i włoskiego w Otago University, ale wkrótce z posady zrezygnował. W l. 1877–9 przebywał w Jackson’s Bay jako osadnik na roli; pełnił tam również funkcje tłumacza i opiekował się europejskimi kolonistami, m. in. Polakami i Włochami. Po opuszczeniu Jackson’s Bay wykładał język francuski i niemiecki w Christchurch, w Christ’s College. W r. 1891 objął stanowisko profesora języków współczesnych w University College w Auckland. Nauczał też prywatnie francuskiego, włoskiego i niemieckiego, a wielu jego uczniów zdobyło dyplomy na uniwersytetach nowozelandzkich i angielskich. Napisał podręcznik The Elements of French Literature (Christchurch 1879). Był też członkiem Société Linguistique de Paris. Założył w Auckland l’Alliance Française, przemienioną później na Société Littéraire Française. Stowarzyszeniom tym przewodził przez wiele lat. Interesował się muzyką; miał być spokrewniony ze znanym pianistą polskim Antonim Kątskim, który w r. 1896 dał szereg koncertów w Nowej Zelandii. P. był lubiany przez uczniów, miał poczucie humoru, świetną pamięć, talent aktorski i deklamacyjny. Do końca życia pozostał zagorzałym garybaldczykiem. Używał podwójnego nazwiska Potocki de Montalk i dał początek rodzinie osiadłej w Nowej Zelandii. Zmarł nagle 6 IX 1901 w Auckland.

Nie udało się ustalić nazwiska pierwszej żony P-ego, z którą miał dwoje dzieci. Powtórnie ożenił się 30 IV 1869 z Alexandrą Sutherland Macalister, pozostawił z niej siedmiu synów i pięć córek.

Jeden z synów P-ego Edward był architektem w Auckland. Wnuk, Geoffrey Wladislas, ur. w Nowej Zelandii w r. 1903, zamieszkały we Francji opublikował ponad sześćdziesiąt poematów, broszur i różnych druków, m. in. tłumaczone na język angielski fragmenty „Dziadów” A. Mickiewicza. Rodzina P-ego w Nowej Zelandii utrzymuje tradycje polskiego pochodzenia.

Cyclopedia of New Zealand, Christchurch 1902 II 199 (podob.), 1017; – Pascoe J., The Haast is in South Westland, Wellington 1966 s. 56; Paszkowski L., Polacy w Australii i Oceanii, Londyn 1962; – „Appendices to the Journals of the House of Representatives”, (N. Z.) 1879 Session I t. 2 H.-9A s. 75; „Australian and New Zealand Gazette” 1869 nr z 24 VII s. 55; „Illustrated Magazine” (N. Z.) 1901 nr z października s. 4–5 (podob.); „New Zealand Herald” 1901 nr z 9 IX; – Alexander Turnbull Library w Wellington: Metryka zgonu P-ego, List P-ego do Mr. Mantell z 26 V 1877, teka 350 rkp. 83; – Informacje A. Turnbull Library.

Lech Paszkowski